District Six, Bokaap en township Langa

Als je in Zuid-Afrika bent kun je niet om de Apartheid en de gevolgen ervan heen. Een symbool daarvan is District Six, een van de wijken waar tijdens het apartheidsregime de zwarten en de kleurlingen uit verdreven werden. Hun woningen werden letterlijk door bulldozers met de grond gelijk gemaakt. De bedoeling was dat blanken hier zich zouden gaan vestigen. De weerstand tegen het apartheidsregime vanuit buitenland en binnenland was inmiddels dusdanig groot geworden dat geen enkele investeerder het nog aandurfde om daar iets te beginnen. Het gevolg was een groot braakliggend terrein. Slechts enkele kerken en moskeeën had men laten staan. Nu ligt nog steeds een groot stuk braak. Mondjesmaat worden er weer woningen gebouwd, bedoeld voor de mensen die toentertijd er verdreven zijn naar de townships. Het District Six Museum, wat we vanochtend bezocht hebben, probeert de herinnering aan dit alles levend te houden. In het museum vertelde iemand, die alles zelf meegemaakt had, zijn verhaal op beeldende wijze aan een grote groep schoolkinderen, die aan zijn lippen hingen. Andere bezoekers werden uitgenodigd om mee te komen luisteren.
Dichtbij District Six ligt de zogenaamde Bokaap. Dit is een wijkje wat eigenlijk ook ontruimd had moeten worden; er woonden vooral Aziaten. Door alle protesten is het voor vernietiging behoed gebleven. Nu is het een wijk met huizen in allerlei kleuren en een geheel eigen stijl.
Voor de middag hadden we een townshiptour geboekt. We hebben er lang over getwijfeld of we dit wel of niet zouden doen. Enerzijds voelt het toch een beetje als “aapjes kijken”, anderzijds laat het ook een kant zien van Zuid-Afrika die er ook is. Tours worden alleen uitgevoerd door mensen die zelf uit de townships komen, dus in die zin is deze vorm van toerisme ook belangrijk voor ’n township.
Na de nodige uitleg over het ontstaan van en het leven in de townships werden we afgezet in de wijk Langa, een klein township met zo’n 100.000 inwoners. Daar stond een man klaar die ons liet zien waar en hoe hij woont. In een klein huisje, ca. 25 m2, Er wonen 3 gezinnen in, waaronder hijzelf met vriendin en dochter van 7 jaar. Er wordt betaald per bed, dus er staan zo min mogelijk bedden, dat is immers goedkoper. In zijn kamer staat een tweepersoonsbed. Daarmee staat de kamer al bijna vol. Op het bed zitten zijn vriendin en dochter. Plek voor een stoel is er niet. In een “grotere” centrale ruimte in het huisje staat een tafel en een paar stoelen. Daar wordt gegeten.
Hij neemt ons verder mee de township in. Ook binnen de township zijn er verschillen. Er zijn stenen huisjes, maar ook krotten van planken, plastic en golfplaten. Onze gids lijkt iedereen te kennen, overal wordt hij begroet. Hij neemt ons mee naar de plaatselijke “kroeg”. Een bouwvallig donker krot, waar een paar vrouwen op de grond zitten en een paar mannen tegen de wand op een bankje. Hier wordt bier gemaakt en gedronken. Het drinken gebeurt uit een soort van conservenblik van 5 liter. Deze wordt tot de rand gevuld. We worden uitgenodigd plaats te nemen op een bankje en ook wij krijgen een vol blik “bier” voorgezet. Het bier is onder meer gemaakt van maïs. Ik heb wel eens lekkerder bier gehad…. Maar het is te drinken. Alcolholpercentage is ongeveer 3 %. Een vol blik kost 20 rand, ongeveer € 1,80. Sommige mannen brengen de hele dag door in zo’n shabeen, zoals deze kroegjes ook wel genoemd worden (aldus Meike).
Na de “kroeg”, die voornamelijk door oudere mannen bezocht wordt, mogen we rondkijken in een gebouwtje voor kinderopvang. We worden door onze gids uitgenodigd om mee te zingen en te dansen, als de kinderen dat voor ons gaan doen. Maar als we binnenkomen liggen de kinderen te slapen. Ongeveer 50 á 60 jonge kinderen liggen zij aan zij op matjes te slapen. Sommigen kijken even op als wij binnenkomen. 5 Leidsters zitten op stoelen lusteloos voor zich uit te kijken. Buiten, op het door een hek en prikkeldraad omheinde pleintje, zijn enkele grotere kinderen aan het spelen. Zoals deze zijn er talloze townships. Deze is klein. Kayelitsha, het grootste township van Kaapstad, telt maar liefst 1,8 miljoen inwoners. Soweto, in Johannesburg, heeft 5,5 miljoen inwoners.
Na het schooltje lopen we door de straten met de zgn. shacks, bouwvallige houten krotjes. De school is uit en overal lopen kinderen in uniforme kleding, op weg naar hun woonplek. Alle kinderen zijn verplicht onderwijs te volgen. Tot en met de highschool wordt dit door de overheid betaald. Daarna houdt het voor de meesten hier op, omdat het onbetaalbaar is. Meike weet te vertellen dat de kwaliteit van het onderwijs bijzonder laag is. De leerkrachten zelf zijn vaak ongemotiveerd, niet creatief en tonen weinig ambitie. Er is nog veel te doen in Zuid-Afrika, heel veel. Toch is het niet alleen kommer en kwel in de townships. Er wordt geleefd en op veel plaatsen is muziek te horen. Op sommige plaatsen is het een drukte van belang. We hebben ons overigens op geen enkel moment onveilig gevoeld, waarschijnlijk ook wel omdat we begeleid werden door een jongen uit de township zelf. Hij vertelde dat hij nog nooit had gezien dat blanken zonder begeleiding er rondliepen, hij raadde het ook niet aan.
Om een indruk te geven van de grootte van Kayelitsha reed onze chauffeur er langs. Zover als je kon kijken alleen maar kleine huisjes, voornamelijk krotten. Even later waren we alweer in het centrum van het supermoderne en rijke Kaapstad. De enorme contrasten liggen hier dicht bij elkaar….
Vanavond zijn we, als afsluiting van onze vakantie wezen eten bij Mama Africa, een bekend restaurant hier met louter Afrikaanse gerechten. Een aanrader!
Als het goed is gaan we morgen nog skydiven, hoewel het zeer twijfelachtig is of het weer dat zal toelaten, gezien de stevige wind die er hier meestal waait. En anders wordt het alleen vliegen, zonder eruit te springen, maar dan huiswaarts.